Οι πειρατικές επιδρομές

 

         Το Αιγαίον πέλαγος από τη βυζαντινή εποχή ήταν θέατρον δράσης πάσης φύσεως και εθνικότητας πειρατών, οι οποίοι συντέλεσαν στην ερήμωση των νησιών. Η πειρατεία περιορίστηκε σημαντικά κατά την περίοδο των πρώτων δυο αιώνων της Φραγκοκρατίας, χάρις στους ισχυρούς στόλους τους οποίους διέθεταν οι Φράγκοι και οι Βενετοί. ΄Οταν όμως άρχισε η παρακμή των μικρών δυναστειών των διαφόρων ηγεμόνων των νησιών η πειρατεία επεκτάθηκε σε όλο το Αιγαίο σε τέτοιο σημείο ώστε οι Δούκες της Νάξου να επιβάλλουν ειδική φορολογία εις βάρος των κατοίκων των νησιών, το λεγόμενο τουρκοτέλι, το οποίο πλήρωνε ο Δούκας της Νάξου τους Τούρκους και Αλγερινούς πειρατές για να μην τον παρενοχλούν με τις επιδρομές τους. Ο κίνδυνος των πειρατικών επιδρομών υπήρξε ο κύριος λόγος για τον οποίο όλοι οι συνοικισμοί κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας και πριν, οικοδομήθηκαν σε σημεία απομακρυσμένα από τη θάλασσα και σε κατάλληλους λόφους.

΄Ετσι και η κωμόπολη της Σύρας οικοδομήθηκε στο λόφο πάνω από την αρχαία πόλη εκεί κατασκευάστηκαν τείχη που περιέβαλαν τον οικισμό και τα οποία συντηρήθηκαν κατά την Τουρκοκρατία. Τα τείχη αυτά που ονομάζονταν μουράγιο επισκευάστηκαν στα μέσα του 18^ου αιώνα και είχαν 8  πύλες: 1) Η Πόρτα του Γυαλού από την οποία κατέβαιναν για το λιμάνι 2) στη θέση Βορνά, βόρειο μέρος της πόλης 3) στη θέση Βούργο ή Μπούργο 4) στη θέση Πορτάρα 5) στη θέση Κατηφόρα 6) στη θέση Αλώνια 7) στη θέση Σέφερλη και στη θέση Περσινό. Οι θύρες των τειχών έμεναν ανοικτές την ημέρα και έκλειναν μόλις βράδιαζε εκτός της λεγόμενης Πόρτας του Γυαλού η οποία έμενε ανοικτή μέχρι τις εννιά το βράδυ. Την ώρα αυτή ο καστελλάνος της κοινότητας με έναν ειδικό ήχο προειδοποιούσε για το κλείσιμο της πύλης. ΄Οταν λοιπόν υπήρχε κίνδυνος πειρατικής επιδρομής ακουγόταν ο συγκεκριμένος ήχος, οι πύλες έκλειναν και οι κάτοικοι, όσοι μπορούσαν, εφοδιάζονταν με τα όπλα για να αποκρούσουν τον εχθρό. Εκτός των τειχών οι νησιώτες χρησιμοποιούσαν και ένα άλλο σύστημα για να ειδοποιούνται για την εμφάνιση των πειρατών τις λεγόμενες φρυκτωρίες ή βίγλες. Δηλ, την καύση των φρυγάνων σε κατάλληλα σημεία του νησιού ώστε, τη μεν νύχτα οι φλόγες, την ημέρα ο καπνός, να γίνεται ορατός από το γειτονικό νησί. ΄Οταν οι ειδικοί για τη φύλαξη των βιγλών οι λεγόμενοι βιγλατόροι έβλεπαν πειρατικό πλοίο να προσεγγίζει ή ειδοποιούνταν από βιγλατόρους άλλου νησιού για την εμφάνιση πειρατών αμέσως ειδοποιούσαν τον Επίτροπο ο οποίος λάμβανε όλες τις δυνατές προφυλάξεις. Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας οι πειρατές ήσαν Φράγκοι και Μωαμεθανοί. Οι Φράγκοι πειρατές κατα κανόνα συμπεριφερόντουσαν στους συριανούς με επιείκεια και συνήθως αρκούνταν στη λήψη τροφίμων ή στη σύλληψη κάποιου Τούρκου που βρισκόταν στο νησί. Η καταδίωξη κυρίως των Τούρκων δεν οφείλονταν μόνο στο πνεύμα μισαλοδοξίας αλλά και στην αντίληψη ότι η σύλληψη τούρκου Καδή ή Αγά θα έφερνε πλούσια λύτρα ενώ ενός άτυχου συριανού, δεν πρόκειται να αποδώσει μεγάλα πράγματα. Παρόλ’αυτά οι Συριανοί αναγκάζονταν πολλές φορές να καταβάλλουν οι ίδιοι τα λύτρα της εξαγοράς των Τούρκων συλληφθέντων από τους πειρατές. Βεβαίως τα ποσά ούτε ευκαταφρόνητα ήταν ούτε ευρίσκονταν εύκολα για μια φτωχή κοινότητα, αλλά ήταν οι συριανοί, οι οποίοι προτιμούσαν να υφίστανται αυτήν την πρόσθετη  αφαίμαξη από τον κίνδυνο του εξανδραποδισμού, τον οποίο αντιμετώπιζαν παλαιότερα. Το λιμάνι της Σύρας λόγω της γεωγραφικής του θέσης βρισκόταν στο πέρασμα των πλοίων τα οποία κατευθύνονταν στα μεγάλα λιμάνια της Ανατολής, χρησίμευε συχνά ως σταθμός διαφόρων πλοίων που έπλεαν προς τον Εύξεινο Πόντο. Το γεγονός αυτό ήταν γνωστό στους κουρσάρους και αποτελούσε την αφορμή εισόδου πλοίων τους στο λιμάνι για να καταλάβουν και να πάρουν λάφυρα από τα ελλιμενισμένα καράβια. Στο Αρχείο της Κοινότητας Σύρου περιγράφονται πολλές τέτοιες περιπτώσεις. Ο δε Abbé Della Rocca (Traité complet sur les abeilles …) αφηγείται πολλά περιστατικά με πρωταγωνιστές τους συριανούς που αντιμετώπισαν τις επιθέσεις των κουρσάρων. (Ανδρέας Δρακάκης, Η Σύρος επι τουρκοκρατίας, 89-100)